دوره کارشناسی مهندسی شیمی یکی از دوره های آموزش عالی است و هدف از تأسیس آن تربیت کارشناسان ماهر برای اداره صنایع شیمیایی و بهره برداری از آنها است. مجموعه دروس ی که متعلق به این دوره است، ترکیبی از دروس علوم پایه مهندسی، دروس اصلی مهندسی شیمی و دروس تخصصی و اختیاری در زمینه های وابسته به رشته مهندسی شیمی است.
طول این دوره 4 سال است که شامل یک دوره کارآموزی است. کلیه دروس آن در 8 ترم (نیمسال تحصیلی) برنامه ریزی می شود و علاوه بر دروس و کارگاه و پروژه، یک دوره دو ماهه نیز به کارآموزی اختصاص می یابد، طول هر نیمسال 16 هفته آموزش کامل است. هر واحد درسی نظری به مدت 16 ساعت و عملی به مدت 48 یا 32 ساعت و کارگاهی به مدت 48 ساعت در طول نیمسال (16 هفته) تدریس می‌گردد.
تعداد کل واحدهای درسی این دوره 142 واحد درسی و 2 واحد کارآموزی (بدون احتساب در سقف واحدها) بشرح زیر میباشد:
دانشجویان موظفند کلیه دروس جداول (1)، (2) و (3) و 12 واحد از دروس جدول (4) و 6 واحد از دروس جدول (5) را بگذرانند.
* به مجموعه این دروس، درس آموزش مهارت ها و تنظیم خانواده به ارزش 2 واحد اضافه شده است که جمع واحدهای دروس عمومی به 22 افزایش مییابد.
پ: پیشنیاز ه: همنیاز اعداد داخل پرانتز: تعداد واحدهای درس کارآموزی : یک دوره دو ماهه به ارزش 2 واحد (بدون احتساب در سقف واحدها)، پس از گذراندن 90 واحد و همنیاز عملیات واحد 1 و سینتیک و طرح راکتور
در این درس هدف آشنایی دانشجویان با نفت، منشأ، خواص و ...، فرآیندهای پالایش نفت و فرآورده های نفتی می باشد.
در این درس دانشجویان با خواص فیزیکی هیدروکربنها، تعادل گاز و مایع، آب همراه هیدروکربنها، روشهای جداسازی آب و شیرین سازی گاز طبیعی و روشهای گاز طبیعی مایع آشنا می شوند.
معادلات حالت، تئوری حالات متناظر و معادلات دو پارامتری، پارامترهای محاسبه خواص مخلوطها، محاسبه Z ، دانسیته گازها، ویسکوزیته گازها، مروری بر رفتار فازی گازها
نسبت تعادل گاز و مایع، روشهای مختلف محاسبه نسبت تعادل (سیستمهای ایده آل، با استفاده از مفهوم فشار همگرائی، با استفاده از معادلات حالت)، محاسبات تعادل (محاسبات نقطه جوش، محاسبات نقطه شبنم، محاسبات تبخیر آنی Flash ) ، محاسبات مربوط به تفکیک گرمای سرچاهی
میزان آب همراه گاز، استفاده از نمودارهای تجربی، با استفاده از معادلات حالت، تأثیر وجود نیتروژن و برشهای سنگین روی میزان آب همراه گاز ، هیدراتهای گازی، روشهای پیش بینی شرایط تشکیل هیدرات، روشهای ممانعت از تشکیل هیدرات، محاسبات مربوط به میزان تزریق بازدارنده
روشهای جذب در مایعات، واحدهای گلیکول (توضیح دیاگرام آن و تشریح مکانیزم عملکرد)، طراحی واحد گلیکول، روشهای جذب سطحی، انواع جاذب الرطوبه های جامد، تشریح فرآیند و مکانیزم عملکرد، طراحی نکات مهم فرآیند
مشخصات گاز قابل ارسال به خط لوله، ناخالصیهای موجود در گاز طبیعی، توضیح دیاگرامهای فرآیندهای مختلف شیرین سازی، فرآیندهای بر اساس آمین، فرآیند کربنات، فرآیندهای جذب در جامدات، انجام محاسبات فرآیند آمین، مشکلات عملیاتی فرآیندهای آمین، مروری بر کلیه فرآیندهای جداسازی مرکاپتانها و بررسی دیاگرامهای آنها
اهمیت جداسازی مایعات گازی، مروری بر تکنیکها و روشهای جداسازی مایعات گازی، بررسی دقیق فرآیند جداسازی مایعات بر اساس سیکلهای تبرید، بررسی دیاگرامهای مختلف تکنولوژیهای تولید LNG
6-5- انواع عایقکاری در سیستمهای تولید LNG ، انجام محاسبات طراحی واحدهای نمونه تولید LNG ، سیستمهای انتقال و گازی نمودن مجدد LNG
58- فرآیندهای پتروشیمی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
پیشنیاز: عملیات واحد 1
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
در این درس برای هر محصول صنعتی ذکر شده واکنش شیمیایی، شرح کامل فرآیند، مواد اولیه، محصولات و افزودنی ها و کاتالیزورها، شمای جریان، لیست ماشین آلات، آب و برق لازم و نقشه واحدها تعیین می گردد.
سرفصل درس:
1- گاز سنتز : تولید گاز سنتز، تولید آمونیاک، تولید اسیداستیک
2- کودهای شیمیایی: کود ازته، کود اوره،
3- الفین ها: تولید الفین ها (آمین و پروپلین)، مشتقات اتیلن، تولید انواع پلی اتیلن، تولید پلی پروپیلن، تولید پلی اکریلات ها،
4- معطره ها و حلقوی ها: تولید تولوئن، تولید کاپرولاکتام و نایلون،
5- رزین ها: تولید رزین اپوکسی، تولید رزین پلی استر،
59- فرآیندهای مواد معدنی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی و مطالعه مهمترین فرآیندهای صنایع شیمیایی معدنی شامل سیمان پرتلند، کاشی و سرامیک
سرفصل درس:
1- مهمترین فرآیندهای مواد معدنی شامل سیمان پرتلند، کاشی و سرامیک
سیمان پرتلند: تعریف سیمان پرتلند، انواع، خواص و موارد کاربرد سیمانهای پرتلند، نمودار فرآیند صنعتی تولید سیمان پرتلند و عملیات های اصلی آن، شناخت مواد اولیه و نحوه تنظیم مخلوط مواد خام سیمان پرتلند، مشخصات فنی، مکانیسم عملکرد و اصول طراحی تجهیزات عملیاتی
2- کاشی و سرامیک: مواد اولیه (فرمول شیمیایی، نام صنعتی و علمی (معدنی و شیمیایی)، آب، اضافه شونده‌ها)، فرآیند عمومی آماده سازی مواد اولیه، آهن زدایی، سولفور زدایی و فلوچارت عمومی، انواع فرآیندهای شکل دادن بر حسب انواع مواد اولیه، فرآیند و مکانیزم خشک نمودن، فرآیند آماده سازی سطح، ماشین کاری و کاربرد انواع پوشش های ظاهری، فرآیند و مکانیسم پخت، آزمایش های عمومی کنترل کیفیت بر محصولات
60- فرآیندهای پلیمری
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی با مبانی علوم و مهندسی پلیمر و شناخت فرآیندهای پلیمری می باشد.
سرفصل درس:
1 - مقدمه ای بر علم پلیمر
از مولکول کوچک تا مولکول بزرگ، مفهوم انواع وزن های مولکولی و توزیع آن، انتقال مهم پلیمرها و دمای Tg ، ساختار زنجیر پلیمر و سنتز پلیمرها، هموپلیمر و کوپلیمر، تاریخچه توسعه پلیمرهای صنعتی
2- انواع پلیمرها و افزودنی ها
ترموپلاستیک ها، ترموست ها، شبکه ای کردن پلیمرها، مواد نرم کننده، انواع فیلرهای معدنی، سایر افزودنی ها
3- حالت آمورف و کریستالی (بلوری)
حالت آمورف، آرایش فضایی زنجیر پلیمر، انواع مدل های دینامیک مولکولی، ساختار پلیمرهای بلوری، روشهای تعیین ساختار بلورها
4- خواص فیزیکی و مکانیکی پلیمرها
کشش، رابطه تنش- کرنش، رفتار دینامیکی مکانیکی
5- رئولوژی و الاستیسیته پلیمرها
خزش، آسودگی تنش، زمان آسودگی و تأخیر
6- فرآیندهای شکل دهی
اکستروژن یا روزن روانی، تزریق، فیلم دمشی، قالبگیری فشاری، قالبگیری تزریقی واکنشی، قالبگیری دمشی ، ترموفورمینگ
* توجه: بازدید از یک واحد تولیدی و آشنایی با فرآیند جزء برنامه درسی می باشد.
61- زیست فناوری
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آموزش اصول اولیه علوم زیستی به منظور آماده سازی دانشجویان برای درک و طراحی فرآیندهای زیستی
سرفصل درس:
1- مقدمه و تاریخچه
2- سلولها، انواع و اجزاء آنها
3- متابولیسم سلولی
4- مقدمه ای بر ژنتیک مولکولی
5- فرآیندهای زیستی
6- کاربردهای مختلف زیست فن آوری
7- اخلاق و ایمنی در زیست فن آوری
62- فرآیندهای نو در مهندسی شیمی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
پیشنیاز: عملیات واحد 1
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
در این درس هدف آشنایی دانشجویان با تخصصهای جدید در مهندسی شیمی می باشد.
سرفصل دروس انتخابی
63- تعیین مشخصات و انتخاب دستگاه ها
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
هم نیاز: انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آموزش طراحی و احدهای شیمیایی و تعیین مشخصات و انتخاب برخی از دستگاه های مهم در صنایع شیمیایی
سرفصل درس:
1- اصول طراحی واحدهای شیمیایی
شامل مراحل طراحی مفهومی، طراحی پایه، طراحی تفصیلی، تولید نقشه های PFD و P & ID بررسی لوله‌ها، اتصالات، شیرها، تجهیزات ابزار دقیق، کدها و استانداردهای موجود برای سیستم لوله کشی (Piping) ، عایق کاری لوله‌ها و گرم نگه داشتن آنها، سیستمهای فاضلاب و جمع آوری آبهای تخلیه (Drain) .
2- بررسی تجهیزات فرآیندی
تعریف تجهیزات فرآیندی در دو بخش تجهیزات ثابت و دوار، معرفی انواع برگه مشخصات فنی تجهیزات فرآیندی (Data Sheet) ، معرفی انواع کدها و استانداردهای موجود.
3- تجهیزات ثابت، مخازن ذخیره
بررسی مخازن ذخیره اتمسفریک، دسته بندی مخازن دخیره، استوانه ای، کروی، سقف ثابت، سقف شناور، وسایل و تجهیزات جنبی، گرمکن های مخازن، ارتفاع سنج‌ها، شیرهای نمونه‌گیری و تخلیه اتوماتیک.
4- تجهیزات دوار، مخازن تحت فشار
تعیین مشخصات و ابعاد، تعیین جنس و طراحی ابزار و ادوات، برجها، لوله‌ها و ضمائم مربوطه، شیرهای مرتبط، شیرهای اطمینان، عایق کاری و گرم نگهداشتن با بخار.
5- جدا کننده ها
جداکننده های گاز- مایع، گاز- جامد، مایع- مایع، مایع- جامد، دکانتورها، فیلترها، سیکلونها، مسائل طراحی، کدها و استانداردها.
6- مخلوط کننده ها
مخلوط کننده های مایع- مایع، مایع- جامد، اجزاء مکانیکی، مسائل طراحی، کدها و استانداردها.
7- تجهیزات دوار- پمپ ها
انواع پمپ ها، جابجایی مثبت و سانتریفیوژ، اجزاء پمپ‌ها، پمپ‌های خلاء، هد پمپ، توان پمپ، ظرفیت پمپ، انواع منحنی مشخصه، افزایش دما در پمپ و جریان حداقل (Minimum Flow) در پمپ ها، کدها و استانداردها، سازندگان مهم در جهان.
8- تجهیزات دوار- کمپرسورها و توربین ها
انواع، کمپرسورهای گاز و کمپرسورهای هوا، ابعاد، ظرفیت، توان، وسائل لازم، کدها و استانداردها و سازندگان مهم در جهان.
9- تجهیزات جانبی
انواع تجهیزات جانبی مانند Flare ، Burn Pit ، سیستمهای تزریق مواد شیمیایی، ابعاد، ظرفیت، تجهیزات لازم، کدها و استانداردها و سازندگان مهم در جهان.
64- روش های اندازه گیری کمیت های مهندسی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
هم نیاز: انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
هدف در این درس آشنایی با مفاهیم اساسی روشهای اندازه گیری و دستگاههای اندازه گیری متغیرهای فرآیندهای مهندسی شیمی می باشد.
سرفصل درس:
1- مفاهیم اساسی روشهای اندازه گیری
نگاه کلی به یک سیستم اندازه گیری- طرح تست آزمایشگاهی- کالیبراسیون استانداردها (جرم زمان طول)
2- آمار و احتمالات در اندازه گیری های آزمایشگاهی
تئوری اندازه گیری آماری- آمارگیری در تعداد بینهایت- آمارگیری در تعداد محدود- آنالیز رگرسیون ردیابی داده های مجزا- تعداد اندازه گیری های مورد نیاز
3- آنالیز عدم قطعیت
خطاهای اندازه گیری- منابع خطا- دقتی و انحرافی- آنالیز عدم قطعیت: انتشار خطا و انتشار عدم قطعیت به یک نتیجه- آنالیز عدم قطعیت مرحله طراحی- آنالیز عدم قطعیت در مجموعه های از اندازه گیریها- آنالیز عدم قطعیت در اندازه گیری منفرد
4- اندازه گیری دما
استانداردهای دما و تعاریف- سنجش دما بر اساس انبساط دمایی- سنجش دما بر اساس مقاومت الکتریکی- اندازه گیری دما به روش ترموالکتریک (قوانین اساسی ترموکوپل، اندازه گیری دمای بیسیک با ترموکوپلها، استانداردهای ترموکوپل، اندازه گیری ولتاژ ترموکوپل، مدارهای ترموکوپل چند اتصالی)- اندازه گیری دما به روش تشعشعی- خطاهای فیزیکی در اندازه گیری دما
5- اندازه گیری سرعت و فشار
مفاهیم فشار- دستگاه های مرجع فشار- مبدل های فشار- اندازه گیری های فشار در سیالات در حال حرکت- اندازه‌گیری‌های دبی
تعیین دبی حجمی ورودی (جابجایی مثبت، توربینی و ...) دبی سنجهای جرمی (دبی سنج دمایی، دبی سنج کوریولیس)- کالیبراسیون دبی سنج ها و استانداردها
6- اندازه گیری سطح مایعات
روشهای مستقیم و غیر مستقیم
65- خواص مواد و خوردگی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
پیش نیاز: شیمی فیزیک
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی با خواص مهم مواد از جمله مکانیکی، مهندسی و ساختارهای اتمی و کریستالی مواد و کاربرد مواد مختلف در مهندسی شیمی، چگونگی انتخاب مواد مناسب و آشنایی با نانو مواد و اهمیت و کاربرد آنها، بررسی پدیده های خوردگی در صنایع و روشهای مقابله با پدیده خوردگی
سرفصل درس:
1- مواد مهندسی دسته بندی و خواص مواد
2- خواص مکانیکی، کشش، سختی، الاستیسیته، پلاستیسیته، خستگی و خزش و غیره
3- ساختار اتمی و کریستالی مواد و نانو مواد و کاربردها
4- چگونگی فرآیند انتخاب مواد
5- خواص شیمیایی، تعریف و اهمیت خوردگی
6- اصول الکتروشیمیایی و خوردگی
7- انواع خوردگی، توأم با تنش، توأم با خستگی، بیولوژیکی، اتمسفری و غیره
8- خوردگی در محیط صنعتی، نفت و پتروشیمی، لوله های بخار و ...
9- روشهای جلوگیری و حفاظت در مقابل خوردگی
66- ایمنی در صنایع شیمیایی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن 60 واحد
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آموزش مبانی مهندسی و مدیریت ایمنی، الزامات زیست محیطی و بهداشت و سلامت کارکنان در محیط کار
سرفصل درس:
1- مروری بر قوانین حفاظت از محیط زیست
2- قوانین و دستورالعملهای ایمنی و بهداشت در محیط کار
3- پیش گیری از آلودگی
4- مبانی مهندسی آلودگی هوا
5- فناوریهای فرآوری، امحاء و بازیافت زائدات
6- فاضلاب: استانداردها، مرور کلی بر فناوریهای پیش فرآوری و تصفیه
7- کاربرد آمار در مباحث HSE
8- مدیریت ایمنی
9- ایمنی تجهیزات و فرآیندها
10- ارزیابی مخاطرات
11- تجهیزات حفاظت شخصی در مقابله با مخاطرات
12- ایمنی در مقابل تشعشعات
13- هزینه ها و مزایای سیستمهای مدیریت HSE
14- اجزای یک سیستم مدیریت محیط زیست
15- اجزای یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت محیط کار
67- مدیریت صنعتی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن 60 واحد
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
در این درس کلیات مسائل مربوط به طراحی، طرح ریزی و مدیریت و کنترل عملیات سیستمهای تولیدی و خدماتی مورد بحث واقع می شوند و ارتباط نهادهای مختلف سیستم در هر یک از قسمتهای طراحی، طرح ریزی و کنترل مدیریت عملیات روشن می شود.
سرفصل درس:
1- طراحی محصول (رویکرد تیمی در طراحی محصول از بازاریابی تا طراحی نقش پتانسیل های بخش‌های داخلی کمپانی در طراحی محصول)
2- طراحی ظرفیت
3- طراحی فرآیندها
4- انتخاب ماشین آلات
5- طراحی مشاغل
6- طراحی محصول
7- طرح ریزی عملیات
8- طرح ریزی منابع
9- مدیریت مواد، نیروی انسانی، تکنولوژی، کیفیت، بهره‌وری
10- استانداردهای تولید و عملیات، اندازه‌گیری کار
11- برنامه ریزی جامع و زمانبندی تولید یا خدمات
12- کنترل موجودی‌ها و مواد
13- مدیریت کیفیت و بهره وری
68- فناوری پودر
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
هم نیاز: انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی با فن آوری پودر، دامنه کاربرد و روشهای تعیین مشخصات پودرها، فرآوری مواد اولیه با استفاده از سنگ شکنها و آسیابها، روشهای نقل و انتقال پودرها، جداسازی ذرات با استفاده از سیکلونها و فیلترهای الکتریکی
سرفصل درس:
1- مقدمه ای بر فن آوری پودر و اهمیت آن
2- روشهای تعیین مشخصات ذرات
3- خردکننده ها، سنگ شکن های فکی، مخروطی، غلتکی ضربه ای و ... پارامترهای مؤثر در عملکرد و چگونگی عملکرد
4- آسیابها، چگونگی عملکرد و پارامترهای مؤثر در آسیابهای گلوله ای و میله ای
5- جداسازی ذرات با استفاده از فیلترهای الکتریکی، سیکلونها و هیدروسیکلونها محاسبات راندمان، مکانیزم عملکرد
6- نقل و انتقال پودرها با استفاده از تسمه نقاله و ...
7- ذخیره سازی پودرها، انواع و پارامترهای مؤثر در عملکرد
69- مهندسی محیط زیست
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
زمان ارائه: پس از گذراندن 60 واحد
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی با مشکلات محیط زیست و روشهای رفع آن
سرفصل درس:
1- محیط زیست و آلودگی های صنعتی
2- قوانین و مقررات مدیریت محیط زیست
3- استانداردها و پارامترهای کیفی محیط زیست
4- آنالیز اثر صنایع در محیط زیست
5- کنترل آلودگی های هوا
6- کنترل آلودگی های آب
7- کنترل آلودگی های خاک و پسماندهای جامد
8- سیستم های دفع
9- حد اقل سازی پسماندها
10- مشکلات پسماندهای سمی و خطرناک و تصفیه آنها
11- سیستم های مدیریت محیط زیست
70- سیستم های انرژی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
هم نیاز: انتقال جرم
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی با اصول انرژی، منابع انرژی، فرایندهای تبدیل انرژی، حامل های انرژی و اثرات زیست محیطی انواع سیستم های انرژی
سرفصل درس:
1- مقدمه: اصول انرژی
2- سوخت های فسیلی
3- احتراق سوخت و گازسازی
4- انرژی خورشیدی
5- انرژی هیدرو
6- انرژی اقیانوسی
7- انرژی باد
8- انرژی زمین گرمایی
9- انرژی زیست توده
10- انرژی هسته ای
11- حامل های جدید انرژی: هیدروژن، سوخت های مصنوعی، ...
12- فناوری نیروگاه بخاری
13- فناوری تولید قدرت با توربین گازی
14- نیروگاه های سیکل ترکیبی با توربین گازی
15- تولید مشترک الکتریسیته و حرارت (CHP)
16- باتری ها و پیل های سوختی
17- سیستم های انتقال و ذخیره انرژی
18- کاهش اثرات زیست محیطی سیستم های انرژی
19- تولید متمرکز و غیر متمرکز قدرت
71- مبانی کارآفرینی
تعداد واحد: 2
نوع واحد: نظری
هم نیاز: -
تعداد ساعت: 32
هدف درس:
آشنایی دانشجویان با تاریخچه، مبانی و مهارتهای مورد نیاز برای موفقیت در فرآیند کارآفرینی و مدیریت کسب و کار
سرفصل درس:
1- آشنایی با تاریخچه کارآفرینی، مفاهیم کارآفرینی و انواع آن
2- آشنایی با انواع کسب و کار و مبانی و اصول کسب و کار (کسب و کار در خانه، کسب و کار روستایی، کسب وکار در فناوری اطلاعات، کسب و کار در بخش خدمات)
3- آشنایی با مبانی بازار و مدیریت بازار
4- آشنایی با داستان های موفقیت و شکست کارآفرینان و قهرمانان توسعه
5- ارزیابی، امکان سنجی و انتخاب ایده کارآفرینی
6- آشنایی با چارچوب طرح کسب و کار
7- طراحی جداول محاسبات طرح کسب و کار (تمرین عملی)
8- آشنایی با مراحل ثبت و تأسیس شرکت و آشنایی با انواع شرکت ها
9- آشنایی با مبانی کسب و کار در اقتصاد ایران و کلیات قوانین تجارت در ایران
10- آشنایی با تجربیات موفق کارآفرینان ایرانی
11- آشنایی با مهارت های کارآفرینی: کار گروهی، مدیریت منابع، مدیریت مالی، ارتباطات و ...
12- برنامه ریزی و سازماندهی کسب و کار
13- راه اندازی کسب و کار، تولید، کنترل کیفیت و کنترل هزینه ها
14- بازاریابی، فروش و ارتباط با مشتری