نقشه خوانی ابزار دقیق فارسی

نقشه خوانی P&ID

به جرات می توان گفت همه ما حداقل یک با نام این نقشه را شنیده ایم.

این نقشه یک نقشه کلی از فرآیند مورد نظر در یک سایت است.

از آنجایی که درداخل این نقشه لوله ها و تجهیزات ابزار دقیق نمایش داده می شود به این نقشه Piping & instrument diagram گفته می شود.

در داخل این نقشه همچنین تجهیزاتی نظیر مخازن، تانک های ذخیره سازی، پمپ ها و …نمایش داده می شود.

این نقشه یک نقشه ایزومتریک نیست. به عبارت دیگر اگر در یک نقشه P&ID، لوله ای با شمایل زانو یا 90 درجه وجود داشته باشد، این بدان معنا نیست که در محل مورد نظر نیز در این قسمت، دقیقا از یک زانو استفاده شده است! و همان طور که گفته شد صرفا نمایش تمامی لوله های موجود در پروژه است.

تمامی خطوط با line number و تجهیزات ابزاردقیق با tag number مشخص شده اند.

در Line Number، اطلاعاتی نظیر شماره خط، کلاس خط و سیال داخل لوله ذکر می ‌شود.

کلاس خط نشان دهنده جنس لوله، تحمل فشاری، نوع فیتینگ ها و اتصالاتی که برای آن خط می‎‏توان استفاده کرد، می باشد.

این اطلاعات از طریق مدرک PMS مربوط به پروژه بدست می آید و با مراجعه به مدرک PMS و پیدا کردن کلاس خط مربوطه، اطلاعات لازم را بدست خواهیم آورد.

همچنین جهت دانستن نوع تجهیزات به کار رفته در داخل پروژه حتما باید legend نقشه که به نوعی راهنمای نقشه است را مطالعه کنید تا symbol هایی که آشنا نیستند را بیابید.

برای ترسیم این نقشه استانداردهای مختلفی وجود دارد.

استاندارد ISA به عنوان یکی از مهمترین استاندارد های این حوزه نام برده شده است.

نحوه نمایش symbol ها طبق استاندارد ISA S5.1 می باشد.

استاندارد معروف دیگر استانداد KKS است که یک استاندارد آلمانی بوده و بیشتر در ترسیم نقشه های P&ID نیروگاه‌‌های برق استفاده می‌شود.

مطابق با استاندارد ISA S5.1، علائم و اختصارات گوناگونی ذکر شده است که مهمترین این علائم و اختصارات عبارتند از:

1- دایره (Field Instrument)

تمامی تجهیزات ابزار دقیقی که داخل سایت نصب شده اند، از جمله روی خطوط، روی مخازن و … را با این علامت نمایش می‌ دهیم.

این تجهیز ممکن است یک گیج (Indicator) مانند گیج فشار یا دما بوده یا یک ترانسمیتر دما، فشار و یا یک شیر صنعتی باشد.

2-  دایره با یک خط (Main Panel)

تمامی تجهیزاتی که بر روی یک main panel یا همان پنل اصلی (در کنار تجهیزات و در محل) قرار می‌گیرند را با این علامت نشان می‌هیم.

3- back panel) Main Panel)

اگر تجهیزات در پشت پنل های محلی (main panel) نصب شوند، آنها را با این علامت نمایش می‌ دهیم. این تجهیزات را Rear Panel نیز می‌گویند.

4- دایره با دو خط (Aux. Console)

Auxiliary Console ها، پنل‌های کمکی ‌ای هستند که عموما در اتاق‌‌ های کنترل استفاده می ‌شوند. از این پنل‌ ها با نام Mimic Panel نیز یاد می‌ شود.

5- back panel) Aux. Console)

اگر تجهیزات فوق در پشت پنل نصب شوند، آنها را با این علامت نمایش می‌دهیم.

6- مربع و دایره  Monitoring in control system

تجهیزاتی که از اتاق کنترل می‌ توانیم آنها را مانیتورینگ کرده و در سیستم کنترل آنها را مشاهده کنیم. مثلا یک ترانسمیتر دما، دما را اندازه گیری کرده و در نهایت مقدار اندازه گیری شده را برای نمایش به کامپیوتر یا HMI  منتقل می کند.هر گاه رصد کردن در سیستم کنترل رخ بدهد از این سمبل استفاده می شود.

7- لوزی Interlock

Interlock بیانگر منطق یک برنامه می‌ باشد.

تصور کنید بر روی یک مخزن از تجهیزات مختلفی برای حفاظت استفاده شده است. مثلا از یک سوئیچ سطح level switch و یک سوئیچ فشار switch  pressure استفاده شده است.

اکنون می توانیم یک منطق را بین تجهیزات نوشته و بگوییم که در صورت بالا رفتن سطح یا بالا رفتن فشار مخزن شیر ورودی بسته شود.در پروژه های صنعتی این منطق یا همان لاجیک در PLC نوشته می شود. هرگاه یک منطق در پروسه مد نظر باشد از symbol زیر استفاده می شود.

نقشه P&ID قطعا محدود به symbol های فوق نیست و همان طور که گفته شد باید از legend نقشه جهت یافتن symbol ها استفاده کرد.

8- لوله (پایپ)

لوله و خطوط عبوری را به صورت یک خط ممتد نمایش می دهیم.

9-سیگنال الکتریکی Electrical Signal

سیگنال های ولتاژی، جریانی و مقاومتی از این دسته می باشند

10- سیگنال‌ الکتریکی برای سیستم ESD

سیگنال الکتریکی ای که به سمت سیستم ESD (Emergency Shut Down)  ارسال می‌شود را به صورت خط چین و slash نمایش می دهیم.

11- سیگنال serial link یا Soft link

کلیه شبکه‌های صنعتی که تا الان اسم آنها را شنیده اید، مثل profibus ها و ethernet ها را با این نماد نشان می دهیم.

12- سیگنال نیوماتیک Pneumatic Signal

در این حالت، سیگنال هوا، بیانگر اطلاعات سیگنال مورد نظر می باشد.

13- کپیلاری تیوب (capillary tube)

اختصارات مربوط به ادوات ابزار دقیق در نقشه P&ID

در اینجا فقط با نام گذاری این تجهیزات در نقشه های P&ID آشنا می‌شویم.

(PG (PI) : Pressure Gauge ( Pressure indicator

TG (TI): Temperature Gauge (Temperature indicator)

LG (LI): Level Gauge (Level indicator)

FG (FI): flow Gauge (flow indicator)

PT: Pressure transmitter

TT: temperature transmitter

FT: flow transmitter

LT: level transmitter

FE: flow element

RO: restriction orifice

XV: ON/Off Valve

SDV (Shut Down Valve)

ESDV (Emergency)

BDV (Blue Down Valve)

PSV: Pressure safety valve

TSV: Temperature safety valve

PRV: Pressure Relief valve

PVRV: Pressure vacuum relief valve

TGS: Tank gauging system

F&G: Fire & Gas system

GD: Gas detector

FD: flame detector

HD: Heat detector

HS: hand switch

SS: selector switch

MCC: Motor control center

IRP: Interposing Relay panel

DCS: Distributed control system

ESD: emergency shut down

FCS: fieldbus control system

MOV: motorize operated valve

PLC: Programmable Logic Controller

RD: Rupture Disk

SP: set point

XL: Running / stop motor status

XA: fault status

SP: motor stop

ST: motor start

I/P: Intensity to pneumatic convertor

FCV: flow control valve

PCV: regulator valve

LV: level control valve

TCV: temperature control valve