الدرسُ الاوّل :
كلمه ها و تركيب هاي تازه :
ألأنَ: نرم کرد تبیّنَ:بیان شد
المرأة:زن(ضده:الرجل:مرد) الحجارة:جمع حَجَر،سنگ
التبعیّة:وابستگی الرّخام:سنگ مر مر النموذجيّة ُ : نمونه (مترادف:المثالیة ،الأسوة) الرمضاء:گرمای سوزان الخصّیص : وابسته ، ملازم ، نزديك الطائع:فرمان بر(مرادفه:القانت) الطائع :فرمان بُر دار، مطيع القلب: عوض کردن، تبدیل کردن الخائف: بيمناك ، ترسنده المُستجیر:پناهنده المَلَل:خستگی، کسالت سمّر :ميخ كوب كرد المسامير :جمع مسمار، ميخ تّحية : درود ، سلام اخْتارَ : انتخاب كرد، اَرشَدَ(یُرشِدُ) راهنمایی کرد
رقّ (يَرِقُّ) : نرم شد (ضده: غَلُظَ:سفت شد) الفرع:رشته
العلوم الإنسانیة:علوم انسانی أنصار:یاران(مفردها:ناصر)
مَنَحَ:ـــَـــ منحاًبخشید(مترادفه وَ هَبَ،أعطی) الحضارات:تمدن ها(جمع حضارة)
الغاوون : جمع «غاو» گمراه الحرب المفروضة:جنگ تحمیلی
الْمهْلك :هلاك كننده السُفلی: پایین تر
التّفوقّ : برتري الهوان:خواری،ذلت الْايتان : آوردن
أسیاف (مفردها: سیف :شمشیر) الْخُطي : جمع ، خطْوة ، گام ، قدم
یَستطیعُ:می تواند(مرادف: یقدر) الْمُتخلّف : عقب مانده
الجِبال: کوه ها (مفردها:جبل)
بُلْدانٌ مُتَخَلِّفةٌ:كشورهاي عقب مانده مُجيد:آورنده چيزهاي نيكو و پسنديده
قَنَتَ (يقنُتُ، قُنوتاً) :اطاعت كرد، فرمان برد « مترادف أطاعَ»
حاجّة ماسّة:نياز مبرم
المَرأةُ النّموذجّيةُ «زن نمونه» و ضَرَب الله مَثَلاً لِلّذين آمَنوا امْرَأةَ فِرعونَ. وخداوند براي كساني كه ايمان آورده اند همسر فرعون را مثال زد. إذ قالت آسیةُ: رَبِّ ابْنِ لـﻰ عندك بَيْتاً فـﻰ الجَنَّةِ! زماني كه آسیه گفت:پروردگارا براي من نزد خود در بهشت خانه اي بساز !
و قالت إمرأةُ فرعونَ نَجِّنـﻰ مِن فرعونَ و عَمَلهِ! و زن فرعون گفت: مرا از فرعون و عمل وي نجات ده!
و قالت إمرأةُ فرعونَ نَجِّنـﻰ من القومِ الظّالمينَ و زن فرعون گفت: و مرا از دست مردم ستمكار رهايي بخش!
اَلفائدةُ فـﻰ هذه الآيةِ أنّ أحداً لا يَنْفَعهُ إلّا عَمَلُه. نكته ي سودمند اين آيه اين است كه كسي بجز از عمل خوش سودي نمي برد. و لا يُؤْخَذُ أحدٌ بجُرم غيره. و کسی به خاطر گناه غير از خود مورد سؤال قرار نمي گيرد. و لا يُثاب أحدٌ علي طاعةِ غيره. و کسی از اطاعت و بندگي ديگري پاداشي به او داده نمي شود.
و إن كان خِصّيصاً به ومُلازماً له. اگر چه وابسته ي او و همراهي براي وي باشد .
تبيَّنَ فـﻰ الآية الّتـﻰ قَبْلَها أنّ امرأةَ نوحٍ و امرأةَ لوطٍ لم يَنْفَعْهُما قُربُهما مِن نَبيَّيْنِ. در آيه ي قبل از آن بيان
گرديد كه نزديك بودن همسر نوح و همسر لوط به دو پيامبر سودي به آنان نرساند.
وَ تبَيَّنَ فـﻰ هذه الآيةِ أنّ كُفر فرعونَ لم يَتَعَدَّ إلى زَوجته و در اين آيه روشن شد كه ناسپاسي فرعون متوجّه همسرش نشد
لمّا كانت مؤمنةً طائعةً لِلّه تَعالى خائفةً من عِقابه، زماني كه مؤمني فرمانبردار براي خداوند بلند مرتبه و ترساننده از عذابش بود،
بل نَجّاها اللّهُ من عِقابِهِ و أدْخَلَها الجنّةَ علي إيمانها و طاعتها. بلكه خداوند او را از عذاب خود نجات داد وبه خاطر ايمان و بندگيش وي را وارد بهشت گردانيد.
و قولهُ "إذ قالت" يَعنـﻰحين قالت امرأةُ فرعونَ داعيةً اللّهَ و گفتار او - زماني كه گفت- يعني، همسر فرعون هنگامي كه خداوند را مي خواند،گفت:
- ربِّ ابن لـﻰ عندك بيتاً فـﻰ الجنَّةِ پروردگارا براي من نزد خود در بهشت خانه اي بساز و مرا نجات ده.
و نَجِّنـﻰ - أﻯ و خَلِّصْنـﻰ - من فرعونَ و عمله - يعنـﻰ من مِثل سوء عَمَلهِ - يعني، مرا از فرعون و عمل او رهايي بخش - منظور عمل بد او است
و نجّنـﻰ من القوم الظالمين . و مرا از دست مردم ستمكار نجات بده.
يعنـﻰ الذينَ ظَلموا أنفُسَهم بالكفر باللّه و اسْتَحَقّوا لذلك العِقابَ. يعني، كساني كه با كفر ورزيدن نسبت به خداوند بر خويشتن ستم كردند وبه خاطر آن مستحق مجازات شدند
رُوﻯ عن النبـﻰّ (ص) أنّه قال: حسبُك من نِساءِ العالَمينَ أرَبعٌ: و از پيامبر (ص) روايت شده است كه فرمود: از زنان عالم چهار تن براي تو كافي است:
مريمُ بِنتُ عمرانَ و آسيةُ أمرأةُ فرعونَ و خديجةُ بنتُ خُوَيْلِدٍ و فاطمةُ بنت محمَّد (ص). مريم دختر عمران وآسيه همسر فرعون و خديجه دختر خويلد و فاطمه دختر محمد (ص)
و رُوﻯ أنّ فرعونَ أمر أن تُسَمَّر آسيةُ بأربعةِ مَساميرَ و روايت شده است كه فرعون دستور داد كه آسيه به چهار ميخ كشيده شود.
و يُرْفَع فوقَها حَجَرُ الرُّخام حَتَّي تَرْجِعَ عن قولها و إلّا اُرْسل عليها الحجرُ.فَأراها اللّهُ منزِلَها من الجنَّةِ. فاختارت الجنَّةَ. فَنزَع اللّهُ روحَها. فلمّا اُرْسِل الحَجرُ وقَع علي جَسَدٍ مَيِّتٍ.
و بالاي سرش سنگ مرمر برفراز نگه داشته شود تا اينكه از گفتارش دست بكشد، وگرنه سنگ به رويش فرستاده شود. پس خداوند جايگاه و منزل او را در بهشت به او نشان داد و او (آسيه) بهشت را برگزيد و خداوند روحش را قبضه كرد (گرفت) و هنگامي كه سنگ فرستاده شد بر روي جسدي بي جان افتاد .
*****************************************************************************
الدرس الثاني
عُلو الهمّة « اراده ي بلند »
كلمه ها و تركيب هاي تازه : وَيْحَك : واي بر تو اِشتکَی:شکایت کرد مازال :پیوسته أیقَنَ:یقین کرد كَدَحَ :تلاش كرد،رنج برد جَنَبَ ــُــ دور کرد الشّا و البعيد : فاصله ي زياد الدنئ:پست الدّنايا : جمع دنيئة : پستي الزاد: توشه اصغي: گوش فرا داد المحترف:دارای حرفه المهنّئ: تبريك گوينده بائعُ الأقمِشة : فروشنده ي پارچه ها
التّخفيض : تخفيف ضاقَ : تنگ شد
ثمانية امتار : هشت متر أشْبَعَ : سيركرد
طَمحَ : چشم دوخت اشْتكي : شكايت كرد
الْعدي : جمع عدوّ، دشمن الأحمَز : دشوارترين
السیطرة : تسلط التّضليل : گمراهي(مرادف«الغی»)
ا تّسعَ : وسعت يافت القاسية قُلوبُهم : سنگ دلان
الألیقِ : لايق تر الْباريُ : خالق ، آفريننده
الأحوج : محتاج تر نفسٍ ابتةٍ : نفس با مناعت
الزاّخر :پر، لبريز (متضاد«الفارغ») حَذار : بپرهيز،زنهار
اسْتقَي : آب خواست،طلب آب کرد تضاءَل : كوچك شد
الغدران : جمع غدير ، آبگير، بركه
الرهْبة : بيم، ترس (مرادف «الخوف»)
أبرار:نيكان «جمع بَرّ» أعوَج، مؤنث عَوْجاء:كج ،خميده
اِعوِجاج:كجي ، خميدگي قَصير: كوتاه « ضدّ طويل»
مُخَفَّضَة:تخفيف داده شده أسقَطَ:فرو افكند، پايين آورد
الدرس الثَّانـﻰ
عُلُوُّ الْهمّةِ للمنفلوطىّ
لقد سأل أحدُ الأئمّةِ العظماءِ ولَدَه: أىَّ غايةٍ تَطْلُب فـﻰ حياتك يا بُنَـﻰََّ و أىُّ رجلٍ من عُظماءِ
الرجالِ تُحِبُّ أن تكونَ؟فأجابَه: اُحِبُّ أن أكونَ مثلَكَ. فقال: وَيْحَكَ يا بُنَىَّ! لقد صَغَّرْتَ نَفْسَكَ و
أسْقَطْتَ هِمَّتَكَ.
اراده ي بلند
يكي از پيشوايان بزرگ از فرزندش پرسيد: اي فرزندم در زندگي خود بدنبال چه هدفي هستي و دوست داري مثل كدام مرد از مردان بزرگ باشي؟ جواب داد: دوست دارم كه مثل تو باشم. گفت: واي بر تو اي فرزندم! بي شك خودت را كوچك كردي و اراده ي خود را خوار ساختي.
لقد قدَّرْتُ لِنَفْسى يا بُنَـﻰَّ فـﻰ مَبْدَأ نَشْأتى أن أكونَ كعلىِّ بن أبـﻰ طالبٍ فَمازِلْتُ أجِدُّ و أكْدَح حتّي بلغْتُ الْمَنْزِلَةَ التـﻰ تَراها و بينـﻰ و بين علىٍّ ما تعلمُ من الشَّأوِ البعيدِ...!كثيراً ما يَخْطاُ الناسُ فـﻰ التفريق بين التواضُعِ و صِغَرِ النَّفْسِ و بين التّكبُّرِ و علوِّ الهمّةِ ؛
من در آغاز رشد و بزرگ شدنم خود را آماده ساختم كه همانند علي بن ابي طالب باشم، پس پيوسته كوشيدم و تلاش كردم تا به مقامي رسيدم كه آن را مي بيني و مي داني كه ميان من و علي(ع) فاصله زيادي وجود دارد...!بسياري از مردم در تفاوت ميان فروتني و كوچك كردن خود و ميان خود پسندي و همّت بلند
دچار اشتباه مي شوند.
فَيَحْسَبونَ الْمُتَذَلِّلَ الدنـىءَ متواضعاً و يُسَمّونَ الرجلَ إذا تَرفَّعَ بنفسه عن الدنايا و عرَف حقيقةَ مَنْزِلَته مُتكبّراً. و ما التواضعُ إلاّ الأدبُ و لا التّكبّرُ إلاّ سوءُ الأدبِ.
و شخص خوار پست را متواضع مي پندارند و آن مردي را كه خويشتن را از پستي ها بالا برد و به شناخت حقيقت مقامش رسد، متكبّر مي نامند.و فروتني چيزي جز ادب و خودپسندي چيزي جز بي ادبي نيست.
فالرّجلُ الّذﻯ يَلْقاك مُتَبَسِّماًو يُصْغى إليك إذا حَدَّثْتَه ويزورك مُهَنِّئاً ليس صغيرَالنَّفْس كمايَظُنّونَ بل هو عظيمُها لِأنَّه وَجَد التواضعَ ألْيَقَ بعظَمةِ نَفْسِه فتواضَع و الأدبَ أرفَعَ لِشأنه فَتَأدَّبَ.
مردي كه با لبخند با تو مواجه مي شود و زماني كه با او حرف مي زني به تو گوش مي سپارد و با خوشرويي و تبريك با تو ديدار مي كند، شخص كم ارزشي نيست آنچنان كه گمان مي كنند بلكه او داراي نفس والايي است زيرا وي فروتني را براي عظمت نفس خود شايسته تر يافته، پس فروتن شد و ادب را براي ارزش و مقام خويش بالاتر يافت، پس مؤدّب شد .
و ليس فـﻰ النّاسِ مَنْ هو أحْوَجُ إلى عُلُوِّ الهمَّةِ مِنْ طالبِ العلمِ. لِأنَّ حاجة الاُمَّةِ إلى نبوغِه أكثرُ من حاجتِها إلى نبوغِ سِواه من الصانعينَ و الْمُحْتَرفـينَ. و هل الصانعونَ و الْمُحْتَرفونَ إلاّ حَسَنةٌ من حسناته؟
بل هوالبحرُالزاخِرُالذﻯ تَسْتَقى منه الجداوِلُ و الغُدْرانُ.
و در ميان مردم هيچ كس مانند طالب دانش به همّت بلند نيازمندتر نيست.زيرا نياز مردم به استعداد وي بيشتر از نياز آنها به نبوغ و استعداد ساير صنعت گران و پيشه وران است. و آيا جز اين است كه صنعت گران و پيشه وران ثمره اي هستند از ثمرات و آثار نيكوي او؟ بلكه او (طالب علم) درياي سرشاري است كه نهرها و آبگيرها از آن سيراب مي شوند.
فيا طالبَ العلمِ كُن عالـﻰَ الهمّةِ و لايَكُنْ نظرُك فـﻰتاريخ عُظماءِ الرجالِ نظراً يَبْعَثُ فـﻰ قلبك الرَّهْبَةَ و الهَيْبَةَ فَتَتَضاءَلَ كَما يفعَلُ الجبانُ حينما يَسْمَعُ قصَّةً من قِصَص الحُروب. و حَذارِ أن يَتَسلَّطَ اليأسُ علي قوّتِك و شَجاعَتِك فَتَسْتَسْلِمُ اسْتِسلامَ العاجزِ الضَّعيفِ.
پس اي طالب دانش! بلند همت باش و نگاهت در تاريخ مردان بزرگ آن چنان نباشد كه در دل تو ترس و وحشت بيندازد و خوار و كوچك شوي آن گونه كه شخص ترسو خوار مي شود هنگامي كه داستاني از داستان هاي جنگ ها را مي شنود .و بپرهيز از اينكه نا اميدي بر نيرو و شجاعت تو غلبه كند و همانند تسليم شدن انسان عاجز ضعيف، تسليم شوي.
يا طالبَ العلمِ أنت لا تحتاجُ فـﻰ بلوغِك الغايةَ إلى خَلْقٍ غيرِ خلقِك و جوٍّ غيرِ جَوِّكَ و سَماءٍ و أرضٍ غيرِ سمائك و أرْضِكَ و عقلٍ و أداةٍ غيرِ عقلِك و أداتِكَ و لكنَّكَ فـﻰ حاجةٍ إلى نفسٍ أبيَّةٍ و همَّةٍ عاليَةٍ.
اي طالب دانش! تو در رسيدن به هدف خود به مردمي غير از مردم خود و فضايي غير از فضاي خود و آسمان و زميني غير از آسمان و زمين خود و عقل و ساز و برگي غير از عقل و ساز و برگ خود نياز نداري و اما تو به نفسي با مناعت و اراده اي بلند نيازمندي.
*****************************************************************************
الدرس الثالث : من يمتطي المجد؟« چه كسي بر مركب بزرگواري سوار مي شود؟»
كلمه ها و تركيب هاي تازه : امْتَطي : سوار شد أغزَزَ...عقلاً: داناترین،عاقل ترین الْحَذَر : ترس ، پرهيز أنار:روشن کرد الشّهد : شيره ي گل الخلال:جمع خلة،خوی(مرادف الشیمة) منّعَ : منع كرد الصَدَر:بازگشت از آبشخور
اجْتنَي : چيد الطاقة:توانمندی، نیرو
السّؤل : خواسته العثار:لغزش الأحزم: دور انديش ترين
فَلَت ــِــ :از دست داد الظّمأ : تشنگي(مرادف العطش) القناة:نیزه
الْورِدِ : آبشخور المؤلمة:درد آور
غدا ــُـــ :شد، گرديد المعتذِر: عذر خواه الْمُعْتَبر:عبرت آموز المُنی : جمع منیة،آرزو(مرادف الآمال) عَثَر :لغزيد، ليز خورد مَکّنَ: قدرت داد أقال : چشم پوشي كرد الصُداع : سردرد اقال اللهٌ عثرتك : خد اجلوي لغزش تو را گرفت سَمَحَ : اجازه داد العيش :زندگي نُصْبَ اعْيُنكُم: در برابر ديدگانتان ابْسَطَ : بسط گسترش داد الاوسط : ميانه ترين
اسْتدَلَّ :دليل ارائه كرد الصّفْو : صفا الضّاري :ضررزننده الأشواك :جمع شوك ، خار اغْتنم : غنيمت شمرد اِسْتحوحَشَ : احساس تنهايي كرد الخطْب : گرفتاري الْمَحْسور : درمانده ضحّي : فداكاري كرد
الْمغْلُولة : بسته، در قيدوبند الْقناديل : جمع قنديل ، چراغ(مرادف المصباح)
رَكَعَ :خم شد
إيّاك:هان، براي بر حذر داشتن به كار مي رود رِجْل:پا
حاكَي (يُحاكى، مُحاكاةً):تقليد كرد«مترادف قَلَّدَ» عاجِل:پيش گيرنده، زود
*****************************************************************************
الدرسُ الثالث
مَن يَمْتَطى الْمَجْدَ؟ چه كسي به بزرگواري دست مي يابد؟ لصفىّ الدين الحِلّىّ
لا يَمْتَطى الْمَجدَ مَن لم يركَبِ الخَطرا و لايَنالُ العُلي مَنْ قَدّمَ الْحَذرا
كسي كه سوار بر خطر نشود(خطر را نپذيرد)، به بزرگواري نمي رسد/ و هر آنكه احتياط را در پيش گيرد به مقام بلند نمي رسد .
لابُدّ للشَّهدِ مِنْ نَحْلٍ يُمَنِّعُه لا يَجْتَنـﻰ النَّفْعَ مَن لم يَحْمِلِ الضَّرَرا
ناچار براي بدست آوردن عسل زنبوري است كه مانع آن مي شود/ كسي كه ضرر را متحمل نشود، سودي نمي چيند (سودي را به دست نمي آورد).
لا يُبْلَغُ السُّؤْلُ إلّا بعدَ مُؤْلِمَةٍ و لا يَتِمُّ الْمُنَى إلاّ لِمَن صَبَرا
نياز برآورده نمي شود مگر بعداز تحمل رنج و سختي/ آرزو برآورده نمي شود(تمام نمي شود) جز براي كسي كه صبر داشته باشد.
و أحْزَمُ الناسِ مَن لوماتَ مِن ظَمَأ لا يَقْرَبُ الوِرْدَ حتّي يَعْرِفَ الصَّدَرا
دورانديش ترين مردم كسي است كه اگر از تشنگي بميرد/به آبشخور نزديك نمي شود تا زماني كه محلّ بازگشت از آبشخور را بداند.
و أغْزَرُ النّاسِ عقلاً مَن إذا نظرتْ عيناه أمْراً غَدا بِالغيرِ مُعتبرا خردمندترين مردم كسي است كه وقتي چشمهايش به چيزي نگريست/ ازكارديگران عبرت گيرنده باشد .
فقد يقال عِثارُ الرِّجْلِ إن عَثَرَتْ/و لا يُقالُ عِثارُ الرأىِ إن عَثرا
اگر پا بلغزد، لغزش پا اصلاح مي شود/ ولي انديشه و فكر اگر بلغزد، لرزش فكر اصلاح نمي شود .
[بهتر است را مجهول بگيريم. (أقالَهُ مِن عَثرَتِهِ: او را از لغزشش برخيزاند.)
امّا غالباً را مجهول معني مي كنند. (يُقالُ: گفته مي شود)]
من دَبّر العيشَ بالآراءِ دام له صَفْواً و جاءَ اليه الْخَطْبُ مُعتذرا
هر آنكه در زندگي با فكر و عقيده چاره انديشي كند، زندگي همواره با خوشي برايش ادامه مي يابد/ و گرفتاري با عذرخواهي نزد او مي آيد.
و لا يَنالُ العُلي إلاّفَتىً شَرُفَتْ خِلالُه فأطاعَ الدهرُ ما أمَرا
به بزرگي نمي رسد مگر آن جوانمردي كه خوي هاي او شرافتمندانه گردد/ پس آنچه را كه دستور دهد روزگار از آن اطاعت مي كند.
******************************************************************************
الدرس الرابع: العجوزُ الثائرةُُ « پيرزن ا نقلابي »
كلمه ها و تركيب هاي تازه : العجوز : پيرزن إتّفقَ:به توافق رسید الثّائر : انقلابي إرتَجَفَ:لرزید اللّبن : شير إفتَقَدَ:از دست داد واصل ( يُواصِلُ) :ادامه داد الأقوَم:استوار تر، اسْتيْقَظَ : بيدار شد البوّاب:دربان افْتقَدَ : گم كرد، از دست داد السواعد:جمع ساعد، بازو الوجهاء : جمع وجيه ، سرشناس السهَر بی خوابی الجیل: نسل المحبّب: دوست داشتنی الحدّة : تندي المذعورة:ترسیده حماسة الشّباب : شور جواني المرصوص:محکم الْجدير : شايسته النّعاج:جمع نعجة،میش ردّ : پاسخ داد الوَری:مردم(مرادف الناس) الحُرّاس : جمع حارس ، نگهبان ویلک: وای برتو اسْتَفْسَرَ : پرس و جو كرد الهازئ: مسخره کننده السّاهِر : بيدار هَتَفَ:شعار داد،فریاد زد اَطْرَقَ الرأْس :سر را به زيرانداخت المُسْتوي العلْمي : سطح علمي الشّدة : گرفتاري السّفاتن :كشتي الاُنْثي : مونث ، زن المُعتدي : متجاوز الشتّي : گوناگون الْمتنّزهّات : گردشگاه المُثلَي : برتر العطشي : جمع عطشان ، تشنه المُحَبّب: دوست داشتني الاستراد : وارد كردن اِتَّسَعَ : فراخي يافت الاسْتغْناء : بي نيازي القادم : آينده حَيِىَ و حَىَّ(يحيَى،حياةً):زنده شد«ضدّ ماتَ»
دُستور:قانون اساسي جَوعَي:گرسنگان ، گرسنه
الدَّرس الرابع
العجوزُ الثائرةُ: پير زن انقلابي
هناك علي أطراف القرية عَجوزٌ لم تُبْقِ لها حوادثُ الدّهرِ إلاّ أرْبَعَ نِعاجٍ ؛ تأخذُ مِنْها اللَّبَنَ و الصوفَ لِتُواصِلَ الحياةَ. و فـﻰ صباح يومٍ من الأيّامِ اِستَيْقَظَتِ القريةُ مَذْعورةً علي صُراخِ العجوزِ الّتـﻰ افتقدتْ نِعاجَها الأربع بِسَبَب السَّرِقةِ.
در اطراف روستا پيرزني وجود داشت كه حوادث روزگار چيزي جز چهار ميش برايش باقي نگذاشته بود،شير و پشم آنها را مي گرفت تا به زندگي ادامه دهد. در صبح يكي از روزها از فريادپيرزني كه به علت دزدي، چهار ميشش را از دست داده بود،روستا با ترس بيدار شد .
فجاءَ النّاس إلى كوخِها لِيَجدوا طريقاً لهذه المسألةِ. تقدّم أربعةٌ مِن وُجَهاءِ القرية و كُلٌّ يقول لها: لا تَحْزَنـﻰ يا اُمُّ! نحن نُعْطيكِ نَعْجَةً بَدَلها. ولكنّ العجوزَ قالت: أشكُر فضْلَكُم يا أولادﻯ، ولكنّى اُريدُ نِعاجى الّتـﻰ تَعِبْتُ فـﻰتربيتهِا و أطلبُ منكم أن تأخُذونـﻰ إلى الحاكمِ لِيَنْظُر فـﻰ قضيَّتـﻰ.
همه ي مردم به خانه ي كوچك او آمدند تا راهي براي اين مسأله پيدا كنند. چهار نفر از سرشناسان روستا پيش رفتند و همگي به او گفتند: اي مادر نگران نباش! ما به جاي آن ميشي به تو مي دهيم.اما پيرزن گفت: از لطف شما سپاسگزارم اي فرزندانم، ولي من ميش هاي خودم را كه در تربيت آنها رنج برده ام، مي خواهم و از شما درخواست مي كنم كه مرا نزد حاكم ببريد تا به مشكل من رسيدگي كند.
فقال لها رجلٌ: إنّ الحاكمَ لا يُصْغى إليكِ ؛ لأنّه مُنْشَغِلٌ بمسائلَ أكبرَ من قضيّتكِ.فَغضِبَت العجوزُ لِسَماعِ هذا الكلامِ وقالت: و هل هناك قضيّةٌ أكبرُ من قضيّتـﻰ؟! و أخيراً اِتَّفَقَ أهلُ القريةِ علي أن يُوصِلوا العجوزَ إلى مقرّ الحاكم.
مردي به او گفت: حاكم به حرف تو گوش فرا نمي دهد، زيرا او به مساﺋـلي بزرگتر از مشكل تو مشغول است .پيرزن از شنيدن اين سخن خشمگين شد و گفت:آيا مسأله اي بزرگتر از مشكل من وجود دارد؟!
و سرانجام اهالي روستا توافق كردند كه پيرزن را به مقرّ حاكم ببرند.
عندما وصلت إلى مقرّ الحاكمِ، تقدّمت إلى أحدِ البوّابينَ و قالت: يا ولدﻯ! إنّى اُريدُ مقابلةَ الحاكمِ. ففتَح الرّجلُ فاه متعجِّباً و قال: و مَن أنتِ حتّي تُقابلى الحاكمَ؟!قالت بحِدّةٍ: أنا صاحبةُ حقٍّ، سُرِق مِنّى!
زماني كه به مقرّ حاكم رسيد، پيش يكي از دربانان رفت و گفت: اي فرزندم! من مي خواهم با حاكم روبرو شوم.(حاكم را ببينم).مرد از تعجب دهانش را باز كرد و گفت: تو كي هستي كه با حاكم ملاقات كني؟!
به تندي گفت: من صاحب حقّي هستم كه از من دزديده شده است .
فقال لها: إنّ الحاكمَ لا يَسْتَقْبِلُ عامَّةَ النّاسِ ؛ و انّما يستقبلُ من كانت لَدَيْه مسألةٌ مُهِمَّةٌ. فٱرْتَجَفَت العجوزُ و كأنَّ حماسةَ الشبابِ و الثّورةِ قد رجعت إليها مرّةً اُخْري فقالت: وَيْلَكَ أتَعْتَقِدُ أنّ مَسألتـﻰ غيرُ مُهِمَّةٍ؟
پس به او گفت: حاكم، عامّه ي مردم را قبول نمي كند، او فقط كسي را مي پذيرد كه مسأله ي مهمي داشته باشد. پيرزن لرزيد و گويي شور و اشتياق جواني و قيام و انقلاب بار ديگر به سوي او بازگشته است، پس گفت: واي بر تو آيا معتقدي كه مسأله من مهم نيست؟
فَغَضِبَ الرّجلُ و قال لِلْعَجوزِ: اِذْهَبـﻰ من هُنا ؛ فأنتِ لَسْتِ جديرةً بمُقابلةِ سَيّدﻯ الحاكمِ!فَرَدَّت العجوزُ غاضبةً:
وَيْلَكَ، إذا كان لِقاءُ المظلومينَ لايَليقُ بالحاكم ؛ فَلا يَليقُ بالحاكمِ أن يَبْقَي فـﻰ مَنْصِبهِ!
پس مرد ناراحت شد و به پيرزن گفت:از اينجا برو، تو شايسته ي ملاقات با سرورم حاكم نيستي!پيرزن با عصبانيت جواب داد: واي بر تو، اگر ديدار مظلومان شايسته حاكم نمي باشد، پس سزاوار نيست كه حاكم در مقام خود باقي بماند!
فأشار الرجل إلى أحَدِ الحُرّاسِ، بأنْ يَرْمىَ العجوزَ خارجاً. ولكنّها صَرَخَت بِوَجْهِه صَرْخَةً وصلت إلى اُذُنِ الحاكمِ. فاسْتَفْسَرَ عن قضيَّتِها، ثمّ أذِنَ لَها بعد ذلك بالدُّخول عليه. فدخلت العجوزُ مرفوعةَ الرأسِ و سألها الحاكمُ:
مابكِ أيّتُها العجوزُ؟
آنگاه مرد به يكي از نگهبانان اشاره كرد كه پيرزن را بيرون كند. اما پيرزن بر سر نگهبان محكم فرياد كشيد كه صدا به گوش حاكم رسيد.(حاكم) درباره ي ماجراي او پرس و جو كرد، سپس بعد از آن ماجرا به وي اجازه ورود داد. پيرزن با سربلندي وارد شد و حاكم از وي پرسيد:چه اتفاقي برايت افتاده، اي پيرزن؟
قالت: أنتَ سرقتَ نِعاجى الأربَعَ، و أنا نائمةٌ! فقال لها الحاكمُ هازِئاً: كان عليكِ أن تَسْهَرﻯ علي نِعاجِكِ، لا أنْ تَنامى. فأجابَتْه العجوزُ: ظَنَنْتُك أنت السّاهِرَ يا سيّدﻯ! فَنِمْتُ. عندها أطْرَقَ الحاكم رأسَه، ثمّ التَفَتَ إلى أحد الجنودِ قائلاً: أعْطُوها أرْبَع نِعاجٍ! فخرجت العجوزُ و هى تعيش لحظةَ الفَرَحِ و الاِنتِصارِ.
پاسخ داد: تو چهار ميش مرا دزديدي در حالي كه من خوابيده بودم! حاكم با حالت تمسخر گفت:لازم بود كه به خاطر ميش هايت بيدار مي ماندي نه اينكه مي خوابيدي.پيرزن جواب داد: گمان بردم تو بيداري اي سرورم! پس خوابيدم.
در اين هنگام حاكم سر به زير انداخت، سپس رو به يكي از سربازان كرد وگفت : چهار ميش به او بدهيد.
پيرزن خارج شد در حالي كه در شادماني و پيروزي زندگي مي كرد .
***************************************************************************
الدرس الخامس:
كلمه ها و تركيب هاي تازه : المدي : فاصله ، برد الإحصاء:شمارش کردن سَطَع: درخشيد أدرکَ:رسید الهَمجيّة : توحش،بی فرهنگی أراحَ:آسوده کرد الأكتاف : جمع كتف ، دوش إستفاقَ:بیدار شد،به هوش آمد اتّجه : روي آورد أفضَی:منجر شد استضاءَ : راهنمایی خواست أنشأَ: تأسیس کرد،احداث کرد عَكَفَ : توجه كرد اِنحطَّ: پست شد المُدراسَة : مباحثه كردن الأهوال:جمع حول، وحشت المُخْتَبَر : آزمايشگاه الخاطفة: سریع الصّیدلة: داروسازي الرعیب: وحشتناک لاسّيما : به ويژه رَکَلَ: لگد زد العشرّي : شمارش سادَ ــُــ : سروری کرد،حکومت کرد الافْرنج : فرنگ، اروپا السُبات:خوب، چرت(مرادف النوم) الْمراصد : رصد خانه . جمع «مرصد» الشوک:خار التنجيم :علم نجوم فَحَصَ ـــَــ :معاینه کرد الاستدارة : كروي بودن الکفاح:پیکار الْأسطرلاب : ابزاري در علم نجوم المآثر:جمع مأثرة، کارهای برجسته علم الضّوء : پرتو شناسي المَرَح: شادی(مرادف السرور) تآمَر :توطئه چيني كرد المشیب:پیری(مضاد الشباب) نحّي : كنار زد،دور کرد النُبهاء:جمع نبیه،زیرک،باهوش الرّكْب : كاروان النِبراس:چراغ(مرادف المصباح) الابداع : آفرينش النزع:إحتضار، جان کندن فَرَقَ : شكافت هَذّبَ:تعدیل کرد، پاک کرد التّسرّع : سعت بخشیدن، شتاب تعارج : خود را به لنگي زد الشّتم : دشنام الحمية : پرهيز كردن الالْحاح : اصرار وصَفَ : نسخه نوشت تجَنّبَ: دوري گزيد عيادة الطّيب : مطب پزشك الرّئيسي : اصلي المهن : حرفه ، شغل اخْتَبََر : آزمود الحَمير: جمع «حمار» خر ، الاغ اليابس : خشك الاُعْرج : لنگ أفٍ : بيزارم المستحيل : ناممكن،محال الرّخيص : ارزان(متضاد الباهظ:گران)
الدرس الخامس:
المسلمونَ اساتذةُ الحضارة الجديدة« مسلمانان استادان تمدن هاي جديد هستند.
إنّ لِلْمسلمينَ فَضْلاً عظيماً علي الحَضارةِ الجديدةِ. و قد أثبتَ مؤرِّخو العلومِ الحديثةِ من الغربييّن أنّه لولاالمسلمونَ لَضاعَ أكثَرُ العلومِ القديمةِ و لَتَأخّرتْ نَهْضةُ أوروبّا الحديثةُ سِنينَ
مسلمانان حقّ بزرگي بر تمدن جديد دارند. و تاريخ نويسان غربي علوم جديد ثابت كرده اند كه اگر مسلمانان نبودند بيشتر علوم قديم از بين مي رفت و حركت علمي اروپاي جديد سال ها عقب مي ماند .
َحینما سَطَعَتْ حضارةُ المسلمينَ فـﻰ الأندَلُسِ، فـﻰ القرَنْ الثالثِ و الرابعِ لِلْهجرةِ ، كانت أوروبّا غارقةً فـﻰ بحر الْهَمَجيَّةِ. و عندما أرادوا إلْقاءَ رِداءِ الجَهْلِ عن أكتافِهم اتَّجَهوا إلى المسلمينَ يتعلّمون منهم، لِأنّهم لم يَجِدوا غيرَهم نِبْراساًيُسْتَضاءُ به
هنگامی که تمدن مسلمانان در اسپانيا درخشيد، در قرن سوم و چهارم هجري ،اروپا در دریاي بي فرهنگي غرق بود .و هنگامي كه خواستند لباس ناداني را از شانه هايشان بيندازند،به طرف مسلمانان روي آوردند در حالي كه از آنها آموزش مي ديدند، زيرا آنان غير از مسلمانان چراغي پيدانكردندكه از آن روشنایی بگیرند.
وفی سنة 1130م اُسِّسَتْ فـﻰ طُليطَلةَ مدرسةٌ لِلتَّرجَمةِ نَقَلت من العربيَّةِ إلى اللاتينيّة أشهَرَ مُصَنَّفات المسلمينَ،و عندئذٍ بَدأ الغربيّون يَشعُرون أنّ هناك عالَماً غيرَ عالَمهِم الْمُتَخَلِّفِ.
و از سال 1130 ميلادي در شهر ( شهري در اسپانيا) مدرسه اي براي ترجمه ي مشهورترين نوشته هاي مسلمانان از عربي به لاتين تأسيس شد. و در اين هنگام غربيان دريافتند كه جهاني غير از جهان عقب مانده ي آنان وجود دارد .
والعلوم الّتـﻰ نَبَغَ فيها المسلمونَ ثمّ نَشَرُوها فـﻰالشرق و الغرب کثیرةٌ.ففى ميدانِ الطِّبِّ عَكَفوا علي مُدارَسَةِ الأمْراضِ و مُداواتِها فـﻰ الْمُخْتَبرات و "البيمارستانات" (الْمُسْتَشْفَيات) ، حتّي زادوا فـﻰ الطّبِّ القديمِ زياداتٍ كبيرةً.
وعلومي كه مسلمانان در آنها بر جسته شدند سپس آنها را در شرق و غرب پراكندند،زیاد است.در عرصه ي پزشكي به مباحثه درباره ي امراض و درمان آنها درآزمايشگاهها و بيمارستان هايي كه تأسيس كرده بودند، توجه کردند ، تا اينكه بر علم پزشكي قديم چيزهاي زيادي را افزودند
حسْبُك أن تعلمَ أنّ كتابَ "أبـﻰ القاسم الزهراوىّ" فـﻰ الطبِّ و الْجِراحةِ اِسمهُ "التصريف لِمَن عَجَز عن التأليف" قد اشْتَمَل علي أكثرَ مِن مِائَتَـﻰْ شَكْلٍ لِلْآلاتِ و الأدَواتِ الجِراحِيَّةِ و كانت ترجَمةُ هذا الكتابِ مرجِعَ الأطبّاءِ فـﻰ الغرب. اَلمسلمون هُم الذين وضَعوا اُسُسَ صِناعةِ "الصَّيْدَلَةِ" و ألَّفوا الكُتُبَ فيها.
و كافي است بداني كه كتاب در علم پزشكي و جرّاحي كه اسم آن مي باشد ، شامل بيش از دويست شكل از آلات و ابزارهاي جرّاحي مي باشد و ترجمه ي اين كتاب مرجع پزشكان در غرب بود. مسلمانان كساني اند كه پايه هاي صنعت را بنا نهادند و كتابهايي درباره ي آن تأليف كردند.
أمّا الكيمياءُ فيقولُ عُلماء أوروبّا إنّ المسلمين وَضَعوا اُسُسَها و قد نقلَ الغربيّونَ عنهم بعضَ الصناعاتِ و لا سِيَّما صناعةُ الورقِ كما نقلوا إلى لغاتهِم أكثَرَ من خمسين اسماً من الأسماء الكيمياويّةِ الّتـﻰ وَضعَها المسلمونَ.
و فـﻰ ميدان العلوم الرياضيّة اقْتَبَس المسلمونَ الأرقامَ الهنديّةَ و هَذّبوها و أوجَدوا لَها طريقةً مُبتكرةً هى الإحْصاءُ العَشرىُّ باستعمالِ الصِّفْرِكما يُسْتَعملُ فـﻰ أيّامِنا هذه.
اما، دانشمندان اروپا مي گويند مسلمانان پايه هاي آن را بنا نهادند و غربيان برخي از صنايع به ويژه صنعت كاغذ سازي را از آنها نقل كردند(آموختند)، چنانكه بيشتر از پنجاه اسم از اسم هاي شيميايي را كه مسلمانان وضع كردند، به زبان خودشان انتقال دادند . و در عرصه ي علوم رياضي مسلمانان ارقام هندي را گرفتند و آنها را آراستند و نيكو ساختند و روش جديدي براي آن بوجود آوردند و آن شمارش اعشاري با بكارگيري صفر است چنانكه امروز هم استعمال مي شود .
أمّا الجبرُ فقد أوْضَحوا معالِمَه و أضافوا إليه ماجعَله علماً مستقلّاً و عنهم نَقَلَ الإفْرِنْجُ اسمَ هذاالعلمِ إلى لُغاتِهم. و لمحمّدبِنِ موسي الْخَوارزمىِّ أوّلُ كتابٍ فـﻰ الجبروجعل المسلمونَ علمَ "المثلّثات" علماً مستقلّاً.
اما در علم علامت هاي آن را روشن و آشكار كردند و چيزهايي به آن افزودند تا اينكه آن را علم مستقلي ساختند و اسم اين دانش را اروپاييان به زبان خودشان انتقال دادند. اولين كتاب در جبر متعلق به است و مسلمانان علم مثلثات را علم مستقلی ساختند .
و فـﻰ علمِ النجوم أنشَؤوا الْمَراصِدَ و طَهَّروا هذا العلمَ مِن خُرافاتِ التنجيمِ.و قالوا بِاسْتِدارةِ الأرض و دَوَرانِها علي محورِها و اخترعوا "الاُسْطُرلابَ" الدقيقةَ و حَقَّقوا مواقعَ كثيرةً من النّجوم و حَسبوا طولَ السنةِ الشمسيّةِ .
و در علم رصدخانه هايي تأسيس كردند و اين دانش را از خرافات پيشگويي و طالع بيني پاك كردند.و به مدوّر بودن زمين و گردش آن بر دور محورش معتقد بودند و دقيق را اختراع كردند و موقعيت هاي بسياري از ستارگان را تعيين كردند و طول سال شمسي را محاسبه نمودند .
لقد كتبوا أيضاً فـﻰ "الميكانيكا" و بَحَثوا فـﻰ الصوت: حدوثهِ، اِنتشارِه و... و عرفوا ظاهرةَ الجذبِ المغناطيسىِّ. و لهم فـﻰ علمِ الضّوء بُحوثٌ جليلةٌ لم يَسْبِقْهم إليها أحدٌ.
همچنين درباره ي علم و درباره ي و پيدايش و پخش آن و ... تحقيق كردند و پديده ي جذب مغناطيسي را شناختند و مسلمانان درباره ي علم نور بحث هاي ارزشمندي دارند كه كسي بر آنها پيشي نگرفته است .
و قد أعْجَب علماءَ الغربِ آراءُ ابنِ خلدونَ الاجتماعيّةُ و الاقتصاديَّةُ فـﻰ مقدّمة تاريخهِ المشهورِ. فَعَدَّهُ كثيرٌ منهم مؤسِّسَ علم الاجِتماع و اُصولِ الاقِتصاد السياسىّ .
و انديشه هاي اجتماعي و اقتصادي كه در مقدمه ي تاريخ مشهورش آمده، غريبان را شگفت زده كرده است. و بسياري از آنها وي را مؤسّس علم جامعه شناسي و اصول اقتصاد سياسي شمرده اند.\
و المسلمون و إنْ تَآمَرتْ عليهم قُوي الظُّلم فَنَحَّتْهُم عن قيادة الرّكْبِ العلمىِّ فَتْرةً من الزمانِ، قدأثبتوا قُدْرَتَهم فـﻰ الماضى وو هم یستطیعونَ أن يُسجّلوا من جديدٍ صفحاتٍ رائعةً لتکونَ فَخْراً للإنسانيّة فـﻰ مُسْتَقْبِلها كما كان عِلْمُهم فَخْراً لِلْإنسانيّة فـﻰ ماضيها.
و مسلمانان - هر چند كه نيروهاي ستمگر عليه آنان توطئه كرده اند و آنها را از رهبري كاروان علمي براي دوره اي از زمان كنار زدند - همچنان كه قدرتشان را در گذشته اثبات كرده اند مي خواهند دوباره در تاريخ، صفحات درخشاني را بوسيله اختراعاتشان ثبت كنند، همان چيزي را كه سزاوار است افتخاري براي انسانيّت درآينده باشد، همانطور كه علم آنها در گذشته مايه ي افتخار براي انسانيّت بود .
*****************************************************************************
الدرس السادس : السلوك الحيواني «رفتار حيواني»
كلمه ها و تركيب هاي تازه :
حلّ : درآمد، وارد شد أبدَی:بیان کرد،اظنار کرد السّلف : گذشته،پیشینیان أغارَ:حمله کرد، شبیخون زد الْخلف : جانشين أنی ــــــ : فرا رسید أذْنب : گناه كرد بَدَرَ:سر زد، آشکار شد اَعْرَضَ : روي برگرداند البَطش:دریدن البؤساء:جمع بائس،بینوا(مرادف الفُقراء) استَقَرَ : پوشيده شد ضحّي : قرباني كرد تَصالَحَ: مصالحه کرد النّمر : پلنگ الحائط: دیوار القتيل : كشته شده حَرقَ ـــُ: سوزاند الثّعلب : روباه الدعام:جمع دعامة، ستون خَطَفَ :ربود ، دزديد الذابل:پژمرده الدّب : خرس رَفَضَ ـــُـــ: رد کرد، نپذیرفت خَنقَ ــُــ: خفه كرد روی ـــِـــ: روایت کرد الصّمت :سكوت،خاموشی الطریح:برزمین افتاده جنَي :جنايت كرد،مرتکب شد الفلاة:دشت،بیابان الْفطنْ : زيرك القِدَم:گذشته، قدیم اوْشك : نزديك بود النُزهة:گردش الْعشب : علف الهناء:خوشی الذّبيح : بر زمين افتاده وَهَبَ ـــَــــ:بخشید الجياع : جمع جوعان ، گرسنه السّائر : رايج الصوامع : جمع صومعه، عبادتگاه مسيحيان لابأس: عيبي ندارد اباحَ : حلال گردانيد،روا داشت الهناء : خوشي هزّ ــُــ: تكان داد القيمّ : ارزشمند الْمسغبة : گرسنگي الریاضة : ورزش الحقائب: جمع حقیبة، کیف كرة القدم : فوتبال اللّعبة : بازي قضي : قضاوت كرد المنقوش : نقش بسته ر عي : حفظ و نگهداري كرد حثّ : برانگيخت الدّم : خون
الدرس السادس
اَلسّلوكُ الحيوانـﻰ: رفتار حيواني ّ لِـ "أحمد شوقىّ"
(اَلحَيَواناتُ مُجتمعةٌ حولَ الأسدِ فـﻰ غابةٍ) (حيوانات ، اطراف شير در جنگل گرد هم هستند)
اَلأسد: شير:
نحن اجْتمعنا ها هُنا حتّي نَري فـﻰ أمْرِنا ما در اينجا جمع شده ايم تا درباره ي كارمان فكر كنيم.
حَلَّ بِنا الطاعونُ اَلمرضُ الملعونُ طاعون - اين بيماري لعنتي- ما را دربر گرفته است .
و قد رَوَوا أنّ السَّلَفْ قِدْماً أسَرّوا للخلف
روايت كرده اند كه پيشينيان در روزگاران قديم براي آيندگان اين راز را گفته اند
أنّ الوباءَ يَقْرُبُ من كُلِّ قوم أذْنَبوا كه وبا به هر قومي نزديك مي شود كه گناه كرد نـــــد
لكنّهم إن أعْرَضوا عنه يَزولُ المرضُ اما اگر آنها از گناه روي برگردانند مـــرض ازبين مي رود
فَلْنَعْتَرِف بِما بَدَرْ منّا و ما عَنّا اسْتَتَرْ
پس بايد بدانچه از ما سر زده و به آنچه از ما پنهان شده اعتراف كنيم
ثمّ نُضَحّى الْمُفسِدا و مَنْ عَلي الخَلْق اعْتَدَي
سپس مفسد را قرباني كنيم و كسي را كه به مردم تجاوز كـــــرد
اَلنَّمر: هذا هو الرأﻯُ الصَّوابُ پلنگ: اين نظر درست است .
اَلثعلب: يَعيشُ مولانا الأسدْ! روباه: زنده باد سرورمان شير!
كُلٌّ سَيُبْدى رأيَه لِيَرُدَّ عن أهل البَلَد
هر كس نظر خود را بيان خواهد كرد تا اينكه [طاعون را] از اهل زمين طرد كند .
الأسد: شير:
فَإليكُمُ يا قومُ رأ يـﻰ إنّه الرأﻯُ الصريحْ اينك اي قوم اين نظر من است كه نظري آشكار است
كم مِن قَتيلٍ قد تَرَكْ تُ علي الفَلاة و مِنْ جريحْ
چه بسيار كشته ها و زخمي هايي را در دشت رهـــا كردم.
هل تَحْسِبونـﻰ مُذنِباً ؟ آيا مرا گناهكار مي پنداريد؟
اَلثعلب: روباه:
لا! أنت أهلٌ لِلْمَديح نه تو سزاوار ستايش هستي.
اُقْتُل جميعَ النّاسِ يا مَلِكَ الوُحوشِ لِنَسْتريحْ اي سلطان جانوران وحشي، تمام مردم را بكش تا بياساييم
اَلنَّمر: پلنگ:
أمّا أنا فَلَقَد نَشَرْ تُ علي جميعِ الأرض خوفا اما من بر تمام زمين ترس را گسترانده ام.
أمضى إذا نَزَل الظّلا مُ فأخطَفُ الأطفالَ خَطْفا زماني كه تاريكي شب مي رسد كودكان رابه سرعت مي ربايم.
هل تَحْسِبونـﻰ مُذْنباً؟ آيا مرا گناهكار مي پنداريد؟
اَلثعلب: روباه:
كَلاّ! فَفَضْلُك ليس يَخْفَي هرگز! شايستگي تو پوشيده نيست.
اَلدُّب: خرس:
إنّى اُغيرُ علَي المزا رِعِ آكِلاً أثْمارَها من به مزرعه ها شبيخون مي زنم در حالي كه ميوه هاي آن را مي خورم
و إذا مَرَرْتُ بقريةٍ خَنَقَتْ يَداﻯَ صِغارَها
و هنگامي كه از روستايي گذرمي كنم دستان من كودكان آن را خفه مي كند.
هل ذاك فـﻰَّ مَذَمَّةٌ آيا آن كار سرزنشي براي من است ؟
اَلنَّمر: حاشاك أن تَخْتارها! پلنگ: مبادا آن را انتخاب كني !
اَلثعلب (مُلتفتاً إلى الحمار): روباه: (در حالي كه روي به سوي خر مي كند، مي گويد:)
و الآنَ مالَكَ يا حِما رُ لَزِمْتَ صَمْتَك مُسْتَريحا؟!
و اينك اي خر تو را چه شده است كه با آسودگي سكوت را اختيار كرده اي؟!
قُلْ : بگو
اَلذئْب: ماذا جَنَيْتَ؟ گرگ: تو چه جنايتي مرتكب شده اي؟
اَلحمار: الاغ:
أنا ما جَنَيْتُ و لستُ أذْ كُرُ أنّ لـﻰ عملاً قبيحا
من جنايتي نكرده ام و بخاطر نمي آورم كه كار زشتي داشته باشم
اَلذئب: گرگ:
مَتى أصبحتَ يا أدنَي الْ وَرَي فَطِناً فصيحا؟!
اي پست ترين مردمان از كي زيرك و شيوا سخن شده اي ؟!
اَلحمار: الاغ:
قد كنتُ يوماً جائعاً و الليلُ يُوشِكُ أن يَلوحا روزي گرسنه بودم در حالي كه شب داشت فرا مي رسيد.
فوجدتُ عُشْباً ذابِلاً فـﻰ بعضِ ساحَتهِ طَريحا
و علف خشكي پيدا كردم كه در گوشه ي از حياط دير به زمين افتاده بود
اَلثعلب: أأكلتَ منه؟ روباه: آيا از آن خوردي؟
اَلحمار: نعم! أكلتُ الاغ: بله! خوردم.
اَلنَّمر: قدِ اعترفتَ پلنگ: اعتراف كردي.
الذئب: كُنِ الذبيحا گرگ: بايد قرباني شوي .(قرباني شو)
اَلأسد: شير:
مَن مَسَّ مال الوقف فـﻰ قانوننا دمُه اُبيحا
كسي كه به مال وقفي دست بزند در قانون ما ريختن خونش مباح مي شود
هذا الّذﻯ جلَب الوَباءَ بأكْلِه مالَ الصّوامعِ و اسْتَحلَّ دماءَنا
اين كسي است كه با خوردن داراييِ صومعه ها وبا را آورده و خون مارا حلال كرده است .
فَخُذُوا احْرُقوه و اجعلوا من جسمه لِلّه قرباناً يكون شفاءَنا!
پس بگيريد و بسوزانيدش و از جسمش در راه خداوند قرباني دهيد تا شفاي ما باشد
اَلنَّمر: هَيّا بنا! پلنگ: بشتابيد!(بشتاب)
الَذئب: اُخرج بِنا! گرگ: از ميان ما خارج شو!
النّمر: لاعاشَ شخصٌ لايُريد هَناءَنا پلنگ: شخصي كه خوشي ما را نمي خواهد، نبايد زنده باشد!
اَلثعلب: روباه:
إنّ الفتى إن كان ذا بَطْشٍ مَساوِئُه شريفهْ
لكن إذا كانَ الضعيفُ فإنّ حُجَّتَه ضعيفَهْ
اگر جوان داراي نيرو باشد كارهاي زشت او هم داراي شرف است
امـــا اگــرضــــعيف بـــــــاشد دليلش هم ضعيف است
***************************************************************************
هفتم دخترك كبريت فروش
سرما بسيار شديد بود و برف مي باريد.در آن شامگاه كودكي در خيابانها پا برهنه مي گشت. هنگامي كه از خانه خارج شد، كفشي پوشيد ... آن كفش پاهايش را از برف و سرما حفظ نمي كرد ؛ زيرا در اصل، آن كفش مادرش بود و كفش ،گشاد و پاره بود ... به همين خاطر در تاريكي، زماني كه تلاش مي كرد به سرعت از خيابان عبور كند زيرا مي ترسيد كه اتومبيلي كه به سرعت حركت مي كرد با او تصادف كند، از پاهايش درآمد، پس بازگشت تا كفشش را جستجو كند اما آن را نيافت . در لباس خود تعدادي قوطي كبريت حمل مي كرد. يك قوطي از آن را در دستش گرفته بود.
روز به پايان رسيده بود و او حتّي يك قوطي كبريت نفروخته بود.
گرسنه بود و احساس سرما مي كرد ... بوي خوش غذا در خيابان پراكنده مي شد . شب عيد بود .
در گوشه ي ميان دو خانه ،دخترك نشست. مي ترسيد با قوطي هاي كبريت به خانه بازگردد بدون اينكه چيزي از آنها را فروخته باشد، پدرش او را خواهد زد. پدرش بيمار و فقير بود .
نزديك بود دستهايش از شدت سرما خشك شود.
يك چوب كبريت را روشن كرد، گمان كرد كه كنار بخاري بزرگي نشسته است ولي شعله خاموش شد . چوب ديگري روشن كرد .
در روشنايي آن مادر بزرگ پيرش كه مدتي پيش مرده بود در خيال او ظاهر شد. مادر بزرگش مثل هميشه پاكيزه و مهربان به نظر مي رسيد. دخترك فرياد زد: مادر بزرگ! ... مرا با خودت ببر!
دختر بچه عجله كرد و تمام چوب كبريتهايي را كه در قوطي بود، روشن كرد.
مي خواست كه مادر بزرگش وقت بيشتري كنارش بماند ...
مادر بزرگش زيباتر به نظر رسيد. مادر بزرگ دستهايش را گشود و دختر كوچك را به آغوش كشيد و با هم به سوي آسمان خدا پرواز كردند، جايي كه گرسنگي و سرما و ستم نيست .
صبح سرد طلوع كرد و رهگذران كودكي را ديدند كه بر لبانش لبخند بود و از شدت سرما مرده بود، ديدند در حالي كه قوطي هاي خالي كبريت رو به رويش بود .
****************************************************************************
درس هشتم كوه استوار
سلول زندان ساكت بود و در كنار ستوني از ستون هاي سلول زندانِ ساكتِ تاريك، پير مردي بود كه زبانش از
ستايش خدا و دعا باز نمي ايستاد .
سپيده ي صبح را احساس كرد و به سوي سطل آب رفت ولي قطره اي آب در آن پيدا نكرد، به ياد آورد كه زندانبان دستور داده است كه او را از آب به عنوان وسيله اي از وسايل فشار و شكنجه محروم كنند.
پس دو کف دستش را به خاک زد،در حالیکه می گفت:آبی نیافتید،پس تیمم کنید. (پس كف دستهايش را به خاك زد در حالي كه مي گفت: اگر آبي پيدا نكرديد پس تيمم كنيد ...)
زندانبان آمد وفرياد كشيد: از جايت بلند شو! مي دانيم امروز چگونه گره ي زبانت را بازكنيم .
و در برابر دادگاه نظامي پيرمرد با آرامش عجيبي ايستاد، رﺋـيس دادگاه از وي چنين پرسيد:
-چرا با دولت ما مبارزه كردي؟-چون كه دولتي ظالم...سركش و متجاوز به ما بود.
- اگر ما تو را آزاد كنيم، چكار مي كني؟
- به جهاد كردن در راه خدا باز مي گردم.
- چرا اين چنين از ما بدت مي آيد؟
- واقعاً سخن شگفت آوري است ... براي اينكه شماها سركش و ستمگريد ... آيا انتظار داريد كه راه را با گل ها برايتان فرش كنم وبه شما بگويم: اي دزدان! اين خانه ي من است، بدزديد ... واين گردن من است، آن را ببريد!
- دروغ گفتي اي پيرمرد ... ما دعوت كنندگان به سوي روشنايي و شناخت و عدالت هستيم .
- اي قاتلان پيامبران و بي گناهان و اي ويران كنندگان خانه ها! بي شك ما به شما ايمان نمي آوريم، زيرا شيطان
ها پيام نور و شناخت و عدالت ندارند .
- آيا به ما اطلاع نمي دهي چه كساني همراه تو هستند؟
- با تمام آمادگي ...
بنابر اين ، حرف بزن! پيرمرد!
لبخند زد و گفت: خيلي ها با من هستند ... آنجا در دامنه هاي كوهها، در غارها و خيابان هاي شهرها ... آنها واقعاً بسيارند. اي قاضي !و گمان مي كنم كه تو آنها را مي شناسي و آيا وطني را مي شناسي كه هر گاه گامهاي متجاوزان آنجا را لگد كوب كند ؛ فرزندانش قيام نكنند؟ آن سخن و منطق هميشگي است .
و در اتاق مشاوره، رييس به اعضاء دادگاه عالي نظامي گفت: آسان است كه او را به اعدام محكوم كنيم ولي اين مسلمانان خون را مقدس مي شمارند و شهيدانشان را نيمه خدايان قرار مي دهند.
و اگر ما اين پيرمرد را بكشيم، بدون شك خون او فريادزنان در ميان هموطنانش جاري مي شود و بسياري چيزها را از دست مي دهيم. زندان مقبره ي زندگان است، پس بايد اين شيخ را زنده دفن كنيم ...
و سرانجام حكم زنداني شدن پيرمرد صادر شد... و تاريخ از نو ساخته مي شود ..
***************************************************************************
درس نهم بزرگي در زندگي و مرگ
بزرگي در زندگي و مرگ واقعاً براي تو(نصيرالدوله) حقّ است و آن يكي از معجزات مي باشد .
گويا مردمي كه پيرامون جسد تو ايستاده اند،گروه هايي هستند كه د روزهاي بخشش تو به دورت جمع مي شدند.
گويا تو در ميان آنها مانند خطيبي ايستاده اي و همگي براي اداي نماز بر خاسته اند.
و هنگامي كه درون زمين بعد از وفات تو، تنگ شد از اينكه بزرگيِ تو را در بر گيرد .
[ منظور اين است كه زمين نتوانست پيكر گرانقدر تو را در دل خود جاي دهد. ]
فضا و آسمان را قبر تو گردانيدند و لباسِ بادها را جايگزين كفن كردند.
[ اشاره به اين است كه پيكر نصيرالدوله روي چوبه به صليب كشيده شده بود و كفن او شده بود. شاعر مي خواهد عظمت اين وزير مقتول را نشان دهد. ]
به علّت عظمت وجودت در ميان مردم همچنان با نگهبانان وپاسداراني مطمـﺌـن محافظت مي شوي.
وپيرامون تو شبانه آتش برافروخته مي شود در روزهاي زندگي نيز اين چنين بودي
مركبي را سوار شدي كه قبل از تو زيدبن علي در ساليان گذشته بر آن سوار شد و به اوج بلندي رفت .
*******************************************************************************
درس دهم خداي را، خداي را، از حال يتيمان غفلت نكنيد
سفارش امام علي(ع) به حسن وحسين(ع) هنگامي كه ابن ملجم كه لعنت خدا بر او باد به او ضربت زد:
شما را به تقواي الهي سفارش مي كنم، و اينكه دنيا را نخواهيد هر چند دنيا شما را بخواهد ... و سخن حق بگوييد و براي پاداش[ آخرت] كار كنيد و دشمن ستمگر و ياور ستمديده باشيد .
وصيت مي كنم شما دو فرزند و همه فرزندان خود و همه ي آن كساني را كه نوشته ي من به آنان مي رسد، كه در پيشگاه خدا تقوا ورزيد و در كارتان نظم داشته باشيد و با هم آشتي كنيد .
خداي را،خداي را از حال يتيمان غفلت مكنيد.
خداي را ،خداي را با همسگايگان مدارا كنيد،زيرا آنان سفارش پيامبرتان هستند. پيوسته درباره ي آنان سفارش مي نمود تا جايي كه گمان كرديم بزودي براي آنان حقّ ارث خواهد داد .
خداي را، خداي را، نبايد ديگران در عمل به قرآن از شما پيشي گيرند،
خداي را، خداي را، درباره ي نماز، كه ستون دين شماست .
خداي را،خداي را،درباره ي خانه پروردگارتان،تا باقي هستيد آن را خالي نگذاريد.
خداي را،خداي را در جهاد در راه خداي، با اموالتان و جان هايتان و زبان هايتان.
بر شما باد به هم پيوستن و بخشش به يكديگر، و شما را از به هم پشت كردن و از همديگر بريدن، بر حذر مي دارم. امر به معروف و نهي از منكر را از ترك نكنيد وگرنه بدكاران شما بر شما دست يابند سپس دعا مي كنيد و دعايتان برآورده نمی شود.
******************************************************************************
درس يازدهم قانون موفقيت در زندگي
بدون ترديد از شرايط موفقيت در زندگي تلاش و پايداري است، و كوشش كردن در بسياري از اوقات كم استعداديِ افراد را جبران مي كند.
ما در دانش آموزان يك كلاس مي بينيم آنهايي كه داراي استعداد متوسط هستند، بر تيزهوشان و زيركان برتري مي يابند.
زيرا گروه اوّل تلاش كردند و گروه ديگر تنبلي كردند، و در دنياي صنعت و تجارت و تمام كارهاي زندگي نيز اين چنين است .
هدفي كه انسان مي خواهد آن را محقّق كند مانند اينكه دانشمندي موفق يا پزشكي موفق يا بازرگاني موفق شود براي محقّق شدنِ آن به زماني طولاني و صبر و استواري و تلاش و پايداري احتياج دارد.
و راه محقّق شدن هدف، راه صاف و همواري نيست بلكه پُر از خارهاست . و مردم در آن راه چند گونه اند، گروهي در آغازِ راه خسته مي شوند و از رفتن در آن راه منصرف مي شوند.
و گروهي تا يك سوم يا نصف آن راه را مي روند، و گروه اندكي در مقابل اذيّت و آزار صبر پيشه مي كنند تا اينكه به پايان آن مي رسند و اينان فقط موفق اند.
و از جمله چيزهايي كه به تلاش و پايداري كمك مي كند، بلند پروازي و ميل و رغبت است كه انسان بهتر از آنچه كه هست بشود . و زندگي بدون بلند پروازي ، زندگي خشك و سردي است .
خوشبختانه در اين دنيا فرد تلاشگر پايدار لذّت كارش را با خود به همراه دارد هر چند كه نتيجه اش شكست باشد.
پس كسي كه به كار براي رسيدن به هدفش تمايل دارد در هنگام كارش لذت زيادي مي برد و لذّت بردنِ او تلاش و زحمت او را از ياد مي برد، تا جايي كه دوست ندارد آن لذت رابا لذت راحتي و آرامش و سكوني كه شخص تنبل دارد، عوض كند.
تلاش در آغاز و انجامش لذت بخش است. و تنبلي و سستي در آغاز و انجامش خسته كننده است. و زندگي تا زماني كه با كار پر نشود؛ باري سنگين است.
و جايگاه امّت ها در بهره وري از تلاش و پايداري و عقب ماندن به خاطر تنبلي و سستي همانند جايگاه افراد است. هيچ امتي پابرجاي نمي ماند و مقامش بزرگ نمي شود مگر بر اساس تلاش مداوم.
اين شأن و منزلت گذشته و حال است، به عنوان مثال ملت روم روزي كه مردان آنها در شؤونات زندگي از جمله فرماندهان نظامي و دانشمندان در سياست و قانون و مانند آن كار مي كردند، عزّت و مقامشان بالا بود.
زماني كه به راحتي روي آوردند و در بين آنها برده داري رايج شد كه كارشان را انجام مي دادند و كار كردن در نظر بزرگان زشت و ناپسند شد، و بزرگواري را خدشه دار مي كرد، دولتشان از بين رفت و نيرويشان تباه شد وبه نابودي پايان يافت .
و دولت اسلامي به دست مرداني بنا شد كه راحتي و دارايي ها و جان هايشان را فدا كردند و براي عظمت بدون خستگي كار كردند، ولي زماني كه به راحتي و نعمت روي آوردند، بزرگواري خويش را از دست دادند و سخنشان ضعيف شد، و زماني كه دوباره شروع به كار نمودند، دوباره شروع به زنده كردن خود نمودند.
و اين همان قانون طبيعي و ثابت است. كوشش و پايداري وسيله ترقي افراد و ملت ها است و تنبلي و سستي علت انحطاط و پستي افراد و ملت ها مي باشد .
و اين عادت افراد و ملت ها شده كه بهانه تراشي نمايند و بوسيله ي آن تنبلي خود را توجيه كنند و در حقيقت اين بهانه ها دليلي بر نبودن تمايل راستين مي باشد .
اما كسي كه اراده اش قوي و تمايلش راستين باشد، درِ كار كردن حتماً به رويش باز است و موفقيت و پيروزي هميشه هم پيمان اوست .
و براي افراد و ملت ها بهتر است كه از بهانه تراشي دوري كنند و در فكر بهانه تراشي نباشند، بلكه درباره ي كنار زدن آن از سر راهشان فكر كنند. وعذر چيزي جز بهانه آوردن ناتوانان نيست، (فقط ناتوانان بهانه تراشي مي كنند.)
*****************************************************************************
درس دوازدهم اخلاق نيك
بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و ايمانم را به كامل ترين مراتب ايمان برسان و باورم را برترين يقين قرار بده و نيت مرا به نيكوترين نيت ها و كردارم را به بهترين كردارها برسان ...
و مرا برهان از كاري كه توجّه كردن به آن مرا (از عبادت تو) باز مي دارد و مرا به آنچه كه فردا (روز رستاخيز) مي پرسي به كار بگير و روزهاي مرادر آنچه كه مرا به خاطرآن آفريده اي،به پايان برسان.و مرا بي نياز كن و روزيت را بر من فراخ گردان
وبه دچارم نكن و مرا به بندگي بگير و عبادتم را با عُجب و خودپسندي تباه مگردان و خير و نيكي براي مردم را به دست من روان ساز، و آن را با منت نهادن از بين نبر و خوي هاي پسنديده را به من ببخش و مرا از فخر فروشي نگهدار .
بار خدايا بر محمد و آل او درود بفرست و مرا در ميان مردم درجه اي بالا نبر جز آنكه پيش نفسم مانند آن پست نمايي، و ارجمندي آشكارا برايم مياور جز آنكه به همان اندازه پيش نفسم براي من خواري پنهاني پديد آوري ...
و تا هنگامي كه عمرم مانند جامه ي فرسوده اي در فرمانبري تو به كار رود، به من عمر دراز بده، و هر گاه عمر من چراگاه شيطان شود، مرا به نزد خودت قبض روح كن پيش از آنكه دشمني سخت تو به من روي آرد يا خشمت بر من استوار گردد ...
خداوندا بر محمّد و خاندان او درود فرست، و مرا به زينت شايستگان آراسته فرما و زيور پرهيزكاران را به من بپوشان با گستردن عدل و داد و فرونشاندن خشم و خاموش كردن آتش دشمني و گرد آوردن پراكندگان ...
و فروتني ... و گفتن حق اگر چه سخت بيايد و كم شمردن نيكي در گفتار و كردارم، اگر چه بسيار باشد و بسيار شمردن بدي در گفتارم و كردارم،اگر چه اندك باشد ....
خداوندا بر محمد و خاندانش درود فرست و فراخ ترين روزيت را برمن هنگامي كه پير شوم و قوي ترين توانايي ات را در من هنگامي كه خسته و فرسوده شوم، قرار بده و مرا به سستي در عبادتت گرفتار مكن ...
و مرا هرگاه بيچاره شوم به ياري خواستن از غير خودت و هرگاه فقير گردم به فروتني براي درخواست از غير خودت و هرگاه بترسم به زاري كردن پيش غير خودت آزمايش مفرما كه به آن سبب سزاوار خواري و باز داشتن و روي گردانيدنِ تو شوم، اي مهربان ترين مهربانان.